Zadania

Ustawodawstwo

Niemiecki Bundestag uchwala wszystkie ustawy należące do kompetencji władz federalnych. Bundesrat, izba krajów federalnych, również uczestniczy w procesie ustawodawczym. Posłowie i frakcje (kluby parlamentarne) Bundestagu, tak samo jak Bundesrat i rząd federalny, mogą wnosić projekty ustaw do Bundestagu. Aby projekt ustawy mógł być wniesiony przez posłów Bundestagu, musi otrzymać poparcie ze strony jednej frakcji lub przynajmniej pięciu procent wszystkich posłów do Bundestagu. Obrady i głosowanie nad projektem ustawy odbywa się w Bundestagu według określonego porządku.

Trzy etapy obrad plenarnych

Z reguły projekty ustaw są przedmiotem obrad podczas trzech sesji plenarnych Bundestagu. Głównym celem pierwszego etapu obrad (pierwszego czytania) jest wyznaczenie jednej lub kilku komisji, które zajmą się merytoryczną dyskusją nad danym projektem ustawy i przygotują go pod następne obrady.

Szczegółowa praca ustawodawcza odbywa się w stałych komisjach, w których zasiadają posłowie ze wszystkich frakcji. Członkowie komisji szczegółowo zapoznają się z przedmiotową materią i odbywają narady podczas posiedzeń. Mogą również zapraszać przedstawicieli grup interesu i ekspertów do udziału w wysłuchaniach publicznych. Równolegle do pracy w komisjach frakcje tworzą grupy i zespoły robocze, w ramach których wypracowują i definiują swoje pozycje.

Po zakończeniu obrad komisja wiodąca przedkłada zgromadzeniu plenarnemu sprawozdanie o ich przebiegu i wynikach. Jej zalecenia stanowią podstawę drugiego etapu obrad (drugiego czytania) na zgromadzeniu plenarnym Izby, podczas których każdy członek parlamentu może składać wnioski o naniesienie poprawek, które poddawane są pod głosowanie.

Podczas trzeciego etapu obrad (trzeciego czytania) ponowna dyskusja ma miejsce jedynie wówczas, gdy żąda tego jedna z frakcji lub przynajmniej pięć procent posłów. Wnioski o naniesienie poprawek mogą składać tylko frakcje albo grupa składająca się z pięciu procent posłów do Bundestagu. Wnioski mogą jedyne dotyczyć poprawek z drugiego czytania. Jeżeli projekt ustawy w głosowaniu podsumowującym uzyskał poparcie niezbędnej większości głosów, wówczas jest przekazywany jako ustawa do Bundesratu.

Procedura mediacyjna

Jeżeli Bundesrat nie wyraża zgody na przyjęcie ustawy, wówczas może zwrócić się do Komisji Mediacyjnej. Komisja Mediacyjna stanowi gremium, w którego skład wchodzi 16 członków Bundestagu oraz 16 członków Bundesratu.

Zgoda Bundesratu jest nieodzowna w przypadku zmian ustawy zasadniczej oraz ustaw, dotyczących finansów i kompetencji administracyjnej niemieckich krajów związkowych. Jeśli w ramach Komisji Mediacyjnej zostanie osiągnięte porozumienie, odbiegające od pierwotnie uchwalonej ustawy, wówczas zarówno Bundestag jak i Bundesrat muszą zaaprobować to porozumienie. Jeżeli nie dojdzie do porozumienia, wówczas Bundestag i rząd federalny mogą ze swej strony zwrócić się do Komisji Mediacyjnej i w ten sposób ponownie uruchomić procedurę mediacyjną.

Pozostałe ustawy, niewymagające aprobaty Bundesratu, mogą również wówczas wejść w życie, jeżeli w ramach Komisji Mediacyjnej nie zostało osiągnięte porozumienie. Jednak przy ponownym głosowaniu w Bundestagu wymagane jest do tego uzyskanie absolutnej większości głosów.

Wejście w życie ustawy

Prezydent Federalny sprawdza, czy uchwalona ustawa powstała w sposób zgodny z konstytucją i czy jej treść nie jest jawnie niezgodna z ustawą zasadniczą. Następnie podpisuje on tę ustawę i nakazuje opublikowanie jej w Federalnym Dzienniku Ustaw. W ten sposób ustawa jest ogłoszona. Jeśli w ustawie nie wskazuje się szczególnej daty jej wejścia w życie, wówczas obowiązuje ona automatycznie od 14. dnia po publikacji w Federalnym Dzienniku Ustaw.

Kontrola rządu federalnego

Jako wybranemu bezpośrednio organowi przedstawicielskiemu narodu, oprócz funkcji ustawodawczej, Bundestagowi przypada w udziale kolejne bardzo ważne zadanie: kontrola rządu federalnego. Aby móc sprawować tę funkcję kontrolną, posłowie muszą mieć możliwość otrzymywania informacji na temat pracy i zamierzeń rządu. Dysponują w tym celu szeregiem praw i instrumentów, takich, jak na przykład pisemne zapytania do rządu (Kleine und Große Anfragen) oraz godzina pytań.

Bundestag tworzy ponadto gremia, których zadaniem jest m.in. kontrola rządu. Z jednej strony są nimi komisje stałe, których głównym zadaniem jest współdziałanie w procesie ustawodawczym. W jego skład wchodzą jednak również specjalne gremia, jak na przykład komisje śledcze, zajmujące się niemal wyłącznie kontrolą rządu.

Budżet federalny

Zgodnie z artykułem 110 ustawy zasadniczej Niemiecki Bundestag posiada prawo stanowienia budżetu. Ustala on plan budżetowy, w którym muszą być ujawnione wszelkie wydatki szczebla federalnego. Projekt planu budżetowego i ustawy budżetowej jest opracowywany przez Ministerstwo Finansów oraz konsultowany i zatwierdzany przez rząd federalny. Aby mógł wejść w życie, musi być następnie poddawany pod obrady Bundestagu i Bundesratu. Ponieważ Bundestag posiada prawo stanowienia budżetu, projekt może stać się ustawą tylko za zgodą większości parlamentu.